Czernidłak kołpakowaty rośnie na obrzeżach lasów, łąkach, przydrożach, można go spotkać także w miastach w parkach i na trawnikach. Przeważnie występuje gromadnie.

Kapelusz cylindrycznie wydłużony, biały do jasno popielatego z ciemniejszym czubkiem, pokryty dużymi łuskami w kolorze kapelusza często z ciemniejszymi ochrowymi końcówkami.

Błaszki początkowo białe z wiekiem ciemnieją, przez różowawe do czarnych.

Trzon biały, cylindryczny, gładki. W środku pusty.

U starych osobników kapelusz rozchyla się, brzeg zawija się na zewnątrz i przybiera czarną barwę, osiągając kształt przypominający koło. Ostatecznie zmienia się w czarną maź.